वर्ण म्हणजे काय?

१. कंठ्य वर्ण

पडजीभ आणि जिभेची मागील बाजू या दोन्हीच्या संयोगातून अथवा सहकार्याने निर्माण होणारे वर्ण म्हणजे कंठ्य वर्ण होय.

उदाहरणार्थ – क्, ख्, ग्, घ्, ङ् इत्यादी.

२. तालव्य वर्ण

जिभेचा स्पर्श वरच्या हिरडीवर होऊन जे वर्ण निर्माण होतात त्यांना तालव्य वर्ण असे म्हणतात.

उदाहरणार्थ – च्, छ्, ज्, झ्, ञ्, य्, श् इत्यादी.

३. दंततालव्य वर्ण

कठोर तालूच्या दातांकडील सरबरीत आणि फुगीर असा जो भाग आहे, त्यास ‘वत्सं’ असे म्हणतात. या भागात उच्चारल्या जाणाऱ्या ध्वनींना दंततालव्य वर्ण असे म्हणतात.

मराठी वर्णमालेतील वर्णांची नावे आणि त्यांचे उच्चार सामान्यतः एकच असतात. पण त्याला अपवाद ‘च’ या वर्गातील वर्णांचा आहे.

च्, छ्, ज्, झ् या वर्णांचा उच्चार तालव्य आणि दंततालव्य असा दुहेरी होतो.

४. मूर्धन्य वर्ण

जिभेचा टाळूवर स्पर्श होऊन जे वर्ण निर्माण होतात त्यांना मूर्धन्य वर्ण असे म्हणतात.

उदाहरणार्थ – ट्, ठ्, ड्, ढ्, ण्, ष्, ळ् इत्यादी.

५. दन्त्य वर्ण

जिभेचा दातांना स्पर्श झाल्यावर जे वर्ण निर्माण होतात त्यांना दन्त्य वर्ण असे म्हणतात.

उदाहरणार्थ – त्, थ्, द्, ध्, न्, ल्, स् इत्यादी.

६. ओष्ठ्य वर्ण

दोन्ही ओठांमधून निर्माण होणाऱ्या वर्णांना ओष्ठ्य वर्ण असे म्हणतात.

उदाहरणार्थ – प्, फ्, ब्, भ्, म् इत्यादी.