मराठी व्याकरणामध्ये मूळ अर्थापेक्षा भिन्न अशा विशिष्ट अर्थाने रूढ झालेल्या शब्दसमूहाला वाक्प्रचार असे म्हणतात.
“आकाशाला गवसणी घालणे” हा मराठी भाषेतील एक वाक्प्रचार आहे.
वाक्प्रचाराचा अर्थ
- अशक्य गोष्ट करावयास धजणे
- आवाक्याबाहेरची किंवा क्षमतेबाहेरची गोष्ट करण्याचा प्रयत्न करणे
वाक्प्रचाराचा वाक्यातील उपयोग
उदाहरण क्र. १
छोट्या चिन्मयने सुंदर-सुंदर कविता करून जणू काही आकाशाला गवसणीच घातली.
वरील वाक्यामध्ये असे दिसते की छोट्या चिन्मयने कविता करणे ही त्याच्या आवाक्याबाहेरची गोष्ट असूनसुद्धा ती त्याने केली आहे.
हे दर्शविण्यासाठी क्षमतेच्या पलीकडची बाब करण्याचा प्रयत्न करणे किंवा आवाक्याबाहेरची गोष्ट करावयास धजणे या ऐवजी आकाशाला गवसणी घालणे या वाक्प्रचाराचा उपयोग केलेला आहे.
उदाहरण क्र. २
दोन वर्षांत दहा लाखांचे कर्ज फेडणे हे आकाशाला गवसणी घालण्यासारखेच आहे.
वरील वाक्यामध्ये असे दिसते की दोन वर्षांत दहा लाखांचे कर्ज फेडणे ही आवाक्याबाहेरची गोष्ट आहे.
हे दर्शविण्यासाठी क्षमतेच्या पलीकडची बाब करण्याचा प्रयत्न करणे किंवा आवाक्याबाहेरची गोष्ट करावयास धजणे या ऐवजी आकाशाला गवसणी घालणे या वाक्प्रचाराचा उपयोग केलेला आहे.
उदाहरण क्र. ३
आजकाल सरकारी नोकरी लागणे हे आकाशाला गवसणी घालण्यासारखेच आहे.
वरील वाक्यामध्ये असे दिसते की आजकाल सरकारी नोकरी लागणे ही आवाक्याबाहेरची गोष्ट आहे.
हे दर्शविण्यासाठी क्षमतेच्या पलीकडची बाब करण्याचा प्रयत्न करणे किंवा आवाक्याबाहेरची गोष्ट करावयास धजणे या ऐवजी आकाशाला गवसणी घालणे या वाक्प्रचाराचा उपयोग केलेला आहे.
उदाहरण क्र. ४
दोन तासांत सर्व अतिरेक्यांना कंठस्नान घालून आपल्या जवानांनी आकाशाला गवसणी घालण्याचे काम केले आहे.
वरील वाक्यामध्ये असे दिसते की दोन तासांत सर्व अतिरेक्यांना कंठस्नान घालणे ही अशक्यप्राय गोष्ट असूनसुद्धा ती त्यांनी केली आहे.
हे दर्शविण्यासाठी क्षमतेच्या पलीकडची बाब करण्याचा प्रयत्न करणे किंवा आवाक्याबाहेरची गोष्ट करावयास धजणे या ऐवजी आकाशाला गवसणी घालणे या वाक्प्रचाराचा उपयोग केलेला आहे.