'छ' ची बाराखडी
मराठी व्याकरणातील बारा मुख्य स्वरांपासून तयार होणारी 'छ' ची बाराखडी पुढीलप्रमाणे आहे.
| मुख्य स्वर | मुख्य स्वराची मात्रा | बाराखडी | |
|---|---|---|---|
| अ | मात्रा नाही | छ् + अ | छ |
| आ | ा (काना) |
छ् + आ | छा |
| इ | ि (पहिली वेलांटी) |
छ् + इ | छि |
| ई | ी (दुसरी वेलांटी) |
छ् + ई | छी |
| उ | ु (पहिला उकार) |
छ् + उ | छु |
| ऊ | ू (दुसरा उकार) |
छ् + ऊ | छू |
| ए | े (एक मात्रा) |
छ् + ए | छे |
| ऐ | ै (दोन मात्रा) |
छ् + ऐ | छै |
| ओ | ो (एक काना एक मात्रा) |
छ् + ओ | छो |
| औ | ौ (एक काना दोन मात्रा) |
छ् + औ | छौ |
| अं | ं (अनुस्वार) |
छ् + अं | छं |
| अः | : (विसर्ग) |
छ् + अः | छः |
'छ' ची चौदाखडी
इंग्रजीमधून मराठीमध्ये आलेले दोन अतिरिक्त स्वर जोडल्यास तयार होणारी 'छ' ची चौदाखडी पुढीलप्रमाणे आहे.
| अतिरिक्त स्वर | अतिरिक्त स्वराची मात्रा | चौदाखडी | |
|---|---|---|---|
| ॲ | ॅ (अर्धचंद्र) |
छ् + ॲ | छॅ |
| ऑ | ॉ (काना आणि अर्धचंद्र) |
छ् + ऑ | छॉ |